ضرورت اصول فقه در اجتهاد

💠 دانش نامه تخصصی اصول فقه
🔸 شناسه موضوعی: جایگاه شناسی دوم
⏪ عنوان: ضرورت اصول فقه در اجتهاد
✔️تحقیق و تنظیم: علی اکبر هلالی

📃تبیین بحث:
علم اصول فقه از عمده ترین علومی است که اجتهاد و استنباط احکام شرعی بر آن استوار و به عبارت دیگر، دانشی است بیانگر روش استدلال کردن در راه اثبات حکم شرعی و هیچ فقهی در این راه، از آن بی نیاز نیست.
محقّق خراسانی رحمه الله در این باره می گوید: «عمده ترین چیزی که اجتهاد بدان نیاز دارد، علم اصول است و نا گفته پیدا ست که استنباط حکم هیچ مسأله ای بی نیاز از قاعده یا قواعدی نیست که در علم اصول، بر آن ها استدلال شده است»(1). 
در همین راستا، مرحوم آیه الله خوئی نیز اعتقاد دارد، اجتهاد وابسته به علم اصول بوده، به وسیله ی آن تحقق می یابد، زیرا در این دانش از قواعد بحث می شود که در مقام استدلال استنباط یک حکم، کبرای قیاس می شوند(2).
همچنین آیة الله  شهید محمد باقر صدر رحمه الله علم اصول فقه را «منطق فقه» می داند و معتقد است، همان گونه که در علم منطق راه های استدلال و چند و چون هر کدام بیان می شود تا انسان از لغزش در اندیشه دور بماند، در غلم اصول نیز عناصر مشترک ( قواعد کلی) و چگونگی به کارگیری آن ها در عملیات استنباط معین می شود تا در استخراج حکم شرعی، لغزشی پیش نیاید. بنابر این، اصول فقه راه استنباط درست را به فقیه می آموزد تا در پرتو قوانین آن، در استنناج های فقهی خود به بیراهه نرود. از این رو، علم اصول فقه «منطق فقه» یا «منطق استنباط» است(3).

📚 مصادر:
(1)  کفایة الاصول ص 534.
(2)   الرأي السدید في الاجتهاد و التقلید ص 11 ، و التنقیح، الاجتهاد و التقلید ص 25.
(3)   المعالم الجدیدة الاصول ص 28 و 29.